Ostatnio pisałam o obturacyjnym bezdechu sennym u dzieci (https://doktoraparatka.pl/obturacyjny-bezdech-senny-osa-u-dzieci/), dzisiaj zamieszczam wpis o tym, jak w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego może pomóc ortodoncja i fizjoterapia.

Kiedy ortodoncja pomaga

U niektórych dzieci, u których zdiagnozowano obturacyjny bezdech senny, nie występuje przerost migdałków. Jeśli dodatkowo u takiego dziecka stwierdzamy zwężenie szczęki i występuje zgryz krzyżowy ( gdzie dolne zęby nachodzą od zewnątrz na górne) – w tej sytuacji może pomóc leczenie ortodontyczne.

W powyższej sytuacji jedną z opcji leczniczych jest szybka ekspansja (czyli poszerzenie) szczęki. Takie leczenie wymaga zastosowania aparatu ortodontycznego, który podczas aktywacji poszerza podniebienie, a co za tym idzie – kanały nosowe, ponieważ dolną ścianę nosa tworzą kości szczęki, siekaczowa i podniebienna. Dzięki poszerzeniu zwiększa się drożność dróg oddechowych i nie dochodzi do ich obturacji (czyli zwężenia) w godzinach nocnych. Aparat, który stosujemy jest wykonany z metalu. Wykonywany jest dla każdego pacjenta indywidualnie przez technika, po wcześniejszym pobraniu wycisku przez ortodontę. Umiejscowiony jest na podniebieniu, a opiera się na zębach trzonowych (tutaj możliwe są różne kombinacje w zależności od warunków zgryzowych u dziecka). Aparat przyklejony jest na specjalny cement. Sama ekspansja nie trwa długo (kilka tygodni), ale dla ustabilizowania efektu aparat musi pozostać w jamie ustnej najkrócej przez następne pół roku. Retencja ma tutaj ogromne znaczenie – bez pozostawienia aparatu w jamie ustnej, w przeciągu roku dochodzi do utraty 30% osiągniętego poszerzenia. Wartość szybkiej ekspansji szczęki w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego została potwierdzona naukowo. Co więcej, korzystny efekt poszerzenia szczęki w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego utrzymuje się po 3, a nawet 12 latach od zakończenia leczenia.

Aby efekt był wymierny, ważne jest, by odpowiednio dobrać leczenie do konkretnego przypadku – idealny do powyższego leczenia pacjent, to dziecko cierpiące na obturacyjny bezdech senny, które nie jest otyłe oraz u którego zdiagnozowano zwężenie szczęki (wysoko wysklepione podniebienie, jednostronny lub obustronny zgryz krzyżowy) oraz brak przerostu migdałków (lub stan po ich uprzednim usunięciu).

Kiedy ortodoncja nie wystarcza

W przypadku dzieci, u których występuje zarówno zwężenie szczęki jak i przerost migdałków, aby wyleczyć obturacyjny bezdech senny, będzie potrzebne zarówno leczenie ortodontyczne jak i operacyjne usunięcie migdałków (adenotonsillektomia).

Reedukacja mięśniowo- powięziowa

Reedukacja mięśniowo-powięziowa jest rodzajem fizjoterapii, która koncentruje się na ćwiczeniach, które mają za zadanie przywrócić prawidłowy, nosowy tor oddychania u dziecka. Celem takiej terapii jest wzmocnienie mięśni języka i twarzoczaszki, tak, aby ustawić je w prawidłowej, fizjologicznej pozycji. Taka terapia może być uzupełnieniem leczenia, ale też daje szansę pacjentom, u których usunięcie migdałków i leczenie z wykorzystaniem aparatury CPAP nie dało wymiernych rezultatów. Link do ćwiczeń: http://myofunctionaltherapy.blogspot.com . U dzieci, które regularnie wykonują zalecane ćwiczenia stwierdza się zmniejszenie częstotliwości oddychania przez usta, wzmocnienie mięśni warg oraz prawidłową pozycję języka.

Rodzice moich pacjentów, często jeszcze przed zakończeniem leczenia ortodontycznego, zauważają, że ich dziecko przestało chrapać i oddychać przez usta w ciągu dnia.

Źródła:

1. Rosen CL, Storfer-Isser A, Taylor HG, et al. Increased behavioral morbidity in school-aged children with sleep-disordered breathing. Pediatrics 2004; 114:1640.
2. American Academy of Sleep Medicine. International Classification of Sleep Disorders, 3rd ed, American Academy of Sleep Medicine, Darien, IL 2014.
3. Cardiorespiratory sleep studies in children. Establishment of normative data and polysomnographic predictors of morbidity. American Thoracic Society. Am J Respir Crit Care Med 1999; 160:1381.
4. Marcus CL, Brooks LJ, Draper KA, et al. Diagnosis and management of childhood obstructive sleep apnea syndrome. Pediatrics 2012; 130:576.
5. Marcus CL, Moore RH, Rosen CL, et al. A randomized trial of adenotonsillectomy for childhood sleep apnea. N Engl J Med 2013; 368:2366.
6. Marcus CL, Ward SL, Mallory GB, et al. Use of nasal continuous positive airway pressure as treatment of childhood obstructive sleep apnea. J Pediatr 1995; 127:88.
7. Waters KA, Everett FM, Bruderer JW, Sullivan CE. Obstructive sleep apnea: the use of nasal CPAP in 80 children. Am J Respir Crit Care Med 1995; 152:780.
8. Guilleminault C, Pelayo R, Clerk A, et al. Home nasal continuous positive airway pressure in infants with sleep-disordered breathing. J Pediatr 1995; 127:905.
9. Padman R, Hyde C, Foster P, Borkowski W Jr. The pediatric use of bilevel positive airway pressure therapy for obstructive sleep apnea syndrome: a retrospective review with analysis of respiratory parameters. Clin Pediatr (Phila) 2002; 41:163.
10. Redline S, Amin R, Beebe D, et al. The Childhood Adenotonsillectomy Trial (CHAT): rationale, design, and challenges of a randomized controlled trial evaluating a standard surgical procedure in a pediatric population. Sleep 2011; 34:1509.
11. Taylor HG, Bowen SR, Beebe DW, et al. Cognitive Effects of Adenotonsillectomy for Obstructive Sleep Apnea. Pediatrics 2016; 138.
12. Standards and indications for cardiopulmonary sleep studies in children. American Thoracic Society. Am J Respir Crit Care Med 1996; 153:866.
13. McColley SA, April MM, Carroll JL, et al. Respiratory compromise after adenotonsillectomy in children with obstructive sleep apnea. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 1992; 118:940.
14. Marcus CL. Sleep-disordered breathing in children. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164:16.
15. Aurora RN, Zak RS, Karippot A, et al. Practice parameters for the respiratory indications for polysomnography in children. Sleep 2011; 34:379.
16. Amin R, Holler T, Narang I, et al. Adenotonsillectomy for Obstructive Sleep Apnea in Children with Complex Chronic Conditions. Otolaryngol Head Neck Surg 2018; 158:760.
17. Guilleminault C, Partinen M, Praud JP, et al. Morphometric facial changes and obstructive sleep apnea in adolescents. J Pediatr 1989; 114:997.
18. Huang YS, Guilleminault C, Lee LA, et al. Treatment outcomes of adenotonsillectomy for children with obstructive sleep apnea: a prospective longitudinal study. Sleep 2014; 37:71.
19. Nieminen P, Tolonen U, Löppönen H. Snoring and obstructive sleep apnea in children: a 6-month follow-up study. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2000; 126:481.
20. Nieminen P, Tolonen U, Löppönen H, et al. Snoring children: factors predicting sleep apnea. Acta Otolaryngol Suppl 1997; 529:190.
21. Kay DJ, Bryson PC, Casselbrant M. Rates and risk factors for subsequent tonsillectomy after prior adenoidectomy: a regression analysis. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2005; 131:252.
22. Guilleminault C, Li KK, Khramtsov A, et al. Sleep disordered breathing: surgical outcomes in prepubertal children. Laryngoscope 2004; 114:132.
23. Marcus CL, Brooks LJ, Draper KA, et al. Diagnosis and management of childhood obstructive sleep apnea syndrome. Pediatrics 2012; 130:e714.
24. Gov-Ari E, Mills JC, Basler KJ. Predictors of tonsillectomy after previous adenoidectomy for upper airway obstruction. Otolaryngol Head Neck Surg 2012; 146:647.
25. Indications and standards for use of nasal continuous positive airway pressure (CPAP) in sleep apnea syndromes. American Thoracic Society. Official statement adopted March 1944. Am J Respir Crit Care Med 1994; 150:1738.
26. Guilleminault C, Nino-Murcia G, Heldt G, et al. Alternative treatment to tracheostomy in obstructive sleep apnea syndrome: nasal continuous positive airway pressure in young children. Pediatrics 1986; 78:797.
27. McNamara F, Sullivan CE. Obstructive sleep apnea in infants and its management with nasal continuous positive airway pressure. Chest 1999; 116:10.
28. Epstein LJ, Kristo D, Strollo PJ Jr, et al. Clinical guideline for the evaluation, management and long-term care of obstructive sleep apnea in adults. J Clin Sleep Med 2009; 5:263.
29. Downey R 3rd, Perkin RM, MacQuarrie J. Nasal continuous positive airway pressure use in children with obstructive sleep apnea younger than 2 years of age. Chest 2000; 117:1608.
30. Marcus CL, Rosen G, Ward SL, et al. Adherence to and effectiveness of positive airway pressure therapy in children with obstructive sleep apnea. Pediatrics 2006; 117:e442.
31. Pirelli P, Saponara M, Guilleminault C. Rapid maxillary expansion in children with obstructive sleep apnea syndrome. Sleep 2004; 27:761.
32. Villa MP, Rizzoli A, Miano S, Malagola C. Efficacy of rapid maxillary expansion in children with obstructive sleep apnea syndrome: 36 months of follow-up. Sleep Breath 2011; 15:179.
33. Pirelli P, Saponara M, Guilleminault C. Rapid maxillary expansion (RME) for pediatric obstructive sleep apnea: a 12-year follow-up. Sleep Med 2015; 16:933.
34. Villa MP, Malagola C, Pagani J, et al. Rapid maxillary expansion in children with obstructive sleep apnea syndrome: 12-month follow-up. Sleep Med 2007; 8:128.
35. Pirelli P, Saponara M, De Rosa C, Fanucci E. Orthodontics and obstructive sleep apnea in children. Med Clin North Am 2010; 94:517.
36. Guilleminault C, Monteyrol PJ, Huynh NT, et al. Adeno-tonsillectomy and rapid maxillary distraction in pre-pubertal children, a pilot study. Sleep Breath 2011; 15:173.
37. Yanyan M, Min Y, Xuemei G. Mandibular advancement appliances for the treatment of obstructive sleep apnea in children: a systematic review and meta-analysis. Sleep Med 2019; 60:145.
38. Idris G, Galland B, Robertson CJ, et al. Mandibular advancement appliances for sleep-disordered breathing in children: A randomized crossover clinical trial. J Dent 2018; 71:9.
39. Brouillette RT, Manoukian JJ, Ducharme FM, et al. Efficacy of fluticasone nasal spray for pediatric obstructive sleep apnea. J Pediatr 2001; 138:838.
40. Kheirandish-Gozal L, Gozal D. Intranasal budesonide treatment for children with mild obstructive sleep apnea syndrome. Pediatrics 2008; 122:e149.
41. Chadha NK, Zhang L, Mendoza-Sassi RA, César JA. Using nasal steroids to treat nasal obstruction caused by adenoid hypertrophy: does it work? Otolaryngol Head Neck Surg 2009; 140:139.
42. Kuhle S, Hoffmann DU, Mitra S, Urschitz MS. Anti-inflammatory medications for obstructive sleep apnoea in children. Cochrane Database Syst Rev 2020; 1:CD007074.
43. Goldbart AD, Goldman JL, Veling MC, Gozal D. Leukotriene modifier therapy for mild sleep-disordered breathing in children. Am J Respir Crit Care Med 2005; 172:364.
44. Goldbart AD, Greenberg-Dotan S, Tal A. Montelukast for children with obstructive sleep apnea: a double-blind, placebo-controlled study. Pediatrics 2012; 130:e575.
45. Kheirandish-Gozal L, Bhattacharjee R, Bandla HP, Gozal D. Antiinflammatory therapy outcomes for mild OSA in children. Chest 2014; 146:88.
46. Kheirandish L, Goldbart AD, Gozal D. Intranasal steroids and oral leukotriene modifier therapy in residual sleep-disordered breathing after tonsillectomy and adenoidectomy in children. Pediatrics 2006; 117:e61.
47. Al-Ghamdi SA, Manoukian JJ, Morielli A, et al. Do systemic corticosteroids effectively treat obstructive sleep apnea secondary to adenotonsillar hypertrophy? Laryngoscope 1997; 107:1382.
48. Verhulst SL, Franckx H, Van Gaal L, et al. The effect of weight loss on sleep-disordered breathing in obese teenagers. Obesity (Silver Spring) 2009; 17:1178.
49. Kalra M, Inge T, Garcia V, et al. Obstructive sleep apnea in extremely overweight adolescents undergoing bariatric surgery. Obes Res 2005; 13:1175.
50. Marcus CL, Carroll JL, Bamford O, et al. Supplemental oxygen during sleep in children with sleep-disordered breathing. Am J Respir Crit Care Med 1995; 152:1297.
51. Aljadeff G, Gozal D, Bailey-Wahl SL, et al. Effects of overnight supplemental oxygen in obstructive sleep apnea in children. Am J Respir Crit Care Med 1996; 153:51.
52. Don DM, Goldstein NA, Crockett DM, Ward SD. Antimicrobial therapy for children with adenotonsillar hypertrophy and obstructive sleep apnea: a prospective randomized trial comparing azithromycin vs placebo. Otolaryngol Head Neck Surg 2005; 133:562.
53. Chan AS, Lee RW, Cistulli PA. Non-positive airway pressure modalities: mandibular advancement devices/positional therapy. Proc Am Thorac Soc 2008; 5:179.
54. Zuberi NA, Rekab K, Nguyen HV. Sleep apnea avoidance pillow effects on obstructive sleep apnea syndrome and snoring. Sleep Breath 2004; 8:201.
55. Patel AV, Hwang D, Masdeu MJ, et al. Predictors of response to a nasal expiratory resistor device and its potential mechanisms of action for treatment of obstructive sleep apnea. J Clin Sleep Med 2011; 7:13.
56. Kureshi SA, Gallagher PR, McDonough JM, et al. Pilot study of nasal expiratory positive airway pressure devices for the treatment of childhood obstructive sleep apnea syndrome. J Clin Sleep Med 2014; 10:663.
57. Villa MP, Evangelisti M, Martella S, et al. Can myofunctional therapy increase tongue tone and reduce symptoms in children with sleep-disordered breathing? Sleep Breath 2017; 21:1025.
58. Villa MP, Brasili L, Ferretti A, et al. Oropharyngeal exercises to reduce symptoms of OSA after AT. Sleep Breath 2015; 19:281.
59. Guilleminault C, Huang YS, Monteyrol PJ, et al. Critical role of myofascial reeducation in pediatric sleep-disordered breathing. Sleep Med 2013; 14:518.
60. Chuang LC, Lian YC, Hervy-Auboiron M, et al. Passive myofunctional therapy applied on children with obstructive sleep apnea: A 6-month follow-up. J Formos Med Assoc 2016.