Inspiracją dla tego postu byli moi mali pacjenci i ich problemy ze zgryzem i oddychaniem. Podczas rozmowy z rodzicami pacjenta nie raz okazuje się, że dziecko chrapie, oddycha przez usta, że jest nadpobudliwe. Jednym z najczęstszych problemów, z którym stykam się w gabinecie, są trudności z oddychaniem, a co za tym idzie – trudności ze snem u dzieci. Niestety, często jest tak, że konkretnej wady zgryzu nie jestem w stanie wyleczyć bez pomocy lekarzy innych dziedzin medycyny.

Czym jest Obturacyjny bezdech senny?

Bezdech senny to przypadłość, w której u śpiącego pacjenta pojawiają się krótkie przedziały przedziały czasu, w których pacjent ten przestaje oddychać. Najpopularniejszym typem bezdechu sennego jest obturacyjny bezdech senny (obstructive sleep apnea). Dotknięty nim pacjent przestaje oddychać, ponieważ jego gardło zwęża się lub całkowicie zamyka. Bezdech senny może dotyczyć zarówno dzieci jak i dorosłych. U dzieci najczęstszą przyczyną jego występowania jest zwężenie górnych dróg oddechowych spowodowane przerostem migdałków. Kiedy migdałki są przerośnięte, mogą blokować przepływ powietrza przez drogi oddechowe podczas spania. Inne czynniki, na przykład otyłość, również mogą predysponować do występowania tego problemu. Obturacyjny bezdech senny dotyczy 2 do 5 % dzieci i może pojawić się w każdym wieku.

Jakie są konsekwencje nieleczonego OSA?

• Brak koncentracji i problemy behawioralne, takie jak: hiperaktywność, impulsywność, agresja czy buntowniczość
• Senność w ciągu dnia
• W cięższych przypadkach OSA może być powiązane z zaburzeniami rozwoju i dopiero przy odpowiednim leczeniu dziecko zaczyna rosnąć i nabierać wagi
• Choroby sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie tętnicze, zaburzenia prawo- i lewokomorowe czy serce płucne

Jak manifestuje się OSA?

Symptomy bezdechu sennego manifestują się zarówno w ciągu dnia jak i w nocy.

W nocy dziecko może:

• Chrapać
• Bardzo głośno oddychać lub mieć trudności z oddychaniem ( można to zaobserwować kiedy dziurki nosa dziecka gwałtowanie się zwężają i poszerzają oraz jego klatka piersiowa dynamicznie się unosi i opada)
• Mogą się pojawiać przerwy między oddechami, a potem dziecko nagle z trudem próbuje złapać powietrze
• Oddychać przez usta
• Wiercić się
• Pocić się
• Moczyć łóżko lub bardzo często wstawać w celu oddania moczu
•  Lunatykować albo mieć koszmary senne

W ciągu dnia dziecko może:

• Budzić się rano z bólem głowy
• Odczuwać bardzo duże zmęczenie pomimo przespanej nocy
• Usypiać w nietypowych sytuacjach, na przykład w szkole albo podczas krótkiej przejażdżki samochodowej
• Oddychać przez usta
• Mieć problem ze skupieniem się w szkole
• Mieć humory i być poirytowane

Co zrobić, kiedy zaobserwujesz powyższe symptomy u swojego dziecka?

Jeśli zauważasz powyższe symptomy u swojego dziecka: reaguj! Porozmawiaj z pediatrą, umów dziecko na wizytę u laryngologa, który obejrzy migdałki i ewentualnie zaleci dodatkowe badania.

Czym jest polisomnografia (czyli badanie czynności snu)?

Badanie czynności snu sprawdza jakość snu i pomaga sprawdzić jakie problemy występują podczas jego trwania. Takie badanie wymaga podpięcia do specjalnego monitora. Tego typu urządzenia dostępne są w specjalnych jednostkach, które zajmują się leczeniem zaburzeń snu.

Co się dzieje podczas badania czynności snu?

Przed snem do głowy, klatki piersiowej i nóg przyczepiane są elektrody (na klej). Pod nosem umieszczana jest mała rurka, a dookoła klatki piersiowej umieszczane są dwa pasy. Każdy z tych elementów połączony jest ze specjalnym monitorem, który nagrywa ruch pacjenta, aktywność mózgu, mierzy oddech podczas snu.

Jak wygląda leczenie OSA?

Drogi leczenia zdiagnozowanego bezdechu sennego u dziecka:

• Leczenie operacyjne, podczas którego usuwane są migdałki. Jeśli laryngolog uzna, że migdałki u dziecka są przerośnięte, bezdech senny jest zwykle leczony przez usunięcie migdałków
• Leczenie CPAP (continuous positive airway pressure). Może ono zostać zalecone, kiedy migdałki dziecka są normalnej wielkości lub kiedy operacja nie jest możliwa u danego pacjenta. Czasami kilkutygodniowe leczenie CPAP poprzedza usunięcie migdałków. Leczenie CPAP polega na tym, że dziecko podczas snu oddycha przez maskę podłączoną do specjalnego urządzania, które wytwarza ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych, sprawia że powietrze przepływa przez otwarte drogi oddechowe. Takie leczenie wymaga dużo cierpliwości – dziecko może mieć trudność z przyzwyczajeniem się do spania w masce
• Czasami jest potrzebna wizyta u innych specjalistów, takich jak ortodonta ( czasami konieczne jest poszerzenie górnego łuku zębowego – napiszę o tym oddzielny post 🙂 ) czy alergolog

Co można zrobić poza leczeniem?

• Unikaj dymu tytoniowego w domu, może on pogarszać symptomy w bezdechu sennym
• Jeśli Twoje dziecko jest alergikiem i ma przepisane leki – pilnuj by je przyjmowało. Jeśli wiesz dokładnie co wywołuje alergię u Twojego dziecka – staraj się unikać tych czynników.
• Jeśli Twoje dziecko jest otyłe: pomóż mu schudnąć! Nadwaga wpływa na pogorszenie bezdechu sennego i często utrata wagi pomaga w leczeniu. Jeśli Twoje dziecko nie ma nadwagi – utrata wagi nie pomoże w leczeniu bezdechu sennego.
• Czasami pomaga uniesienie głowy dziecka podczas snu, jeśli wcześniej spało na płasko. Możesz wykorzystać bloczki lub książki włożone pod materac łóżka. Istnieją również specjalne wyprofilowane poduszki, które pomagają utrzymać jedną pozycję podczas snu.

Jakie inne problemy mogą wystąpić przez OSA?

Nieleczony obturacyjny bezdech senny może sprawić, że dziecko będzie bardzo zmęczone w ciągu dnia, co może negatywnie wpływać na:

• Przyswajanie wiedzy, naukę – dziecko ma trudności z koncentracją, jasnym myśleniem czy nadążaniem ze zrozumieniem materiału
• Nastrój – dziecko może być marudne, poirytowane, złe.  Mogą też pojawić się u niego stany depresyjne i lękowe
• Zachowanie dziecka – może być nadpobudliwe
• Wzrost – tak jak już wspomniałam, w cięższych przypadkach dzieci mogą nie rosnąć w takim tempie w jakim powinny
• Serce – z czasem bezdech senny może prowadzić do pojawienia się problemów z sercem, takich jak przyspieszone bicie serca czy nadciśnienie tętnicze.

Już wiesz dlaczego nie można lekceważyć wymienionych wcześniej symptomów 🙂 Odpowiednie leczenie może pomóc małemu pacjentowi i sprawić, by sen rzeczywiście dawał mu wypoczynek i pozwalał na odpowiednią regenerację organizmu. Wkrótce postaram się napisać post o bezdechach sennych u dorosłych 🙂

Źródła:

1. Rosen CL, Storfer-Isser A, Taylor HG, et al. Increased behavioral morbidity in school-aged children with sleep-disordered breathing. Pediatrics 2004; 114:1640.

2. American Academy of Sleep Medicine. International Classification of Sleep Disorders, 3rd ed, American Academy of Sleep Medicine, Darien, IL 2014.

3. Cardiorespiratory sleep studies in children. Establishment of normative data and polysomnographic predictors of morbidity. American Thoracic Society. Am J Respir Crit Care Med 1999; 160:1381.

4. Marcus CL, Brooks LJ, Draper KA, et al. Diagnosis and management of childhood obstructive sleep apnea syndrome. Pediatrics 2012; 130:576.

5. Marcus CL, Moore RH, Rosen CL, et al. A randomized trial of adenotonsillectomy for childhood sleep apnea. N Engl J Med 2013; 368:2366.

6. Marcus CL, Ward SL, Mallory GB, et al. Use of nasal continuous positive airway pressure as treatment of childhood obstructive sleep apnea. J Pediatr 1995; 127:88.

7. Waters KA, Everett FM, Bruderer JW, Sullivan CE. Obstructive sleep apnea: the use of nasal CPAP in 80 children. Am J Respir Crit Care Med 1995; 152:780.

8. Guilleminault C, Pelayo R, Clerk A, et al. Home nasal continuous positive airway pressure in infants with sleep-disordered breathing. J Pediatr 1995; 127:905.

9. Padman R, Hyde C, Foster P, Borkowski W Jr. The pediatric use of bilevel positive airway pressure therapy for obstructive sleep apnea syndrome: a retrospective review with analysis of respiratory parameters. Clin Pediatr (Phila) 2002; 41:163.

10. Redline S, Amin R, Beebe D, et al. The Childhood Adenotonsillectomy Trial (CHAT): rationale, design, and challenges of a randomized controlled trial evaluating a standard surgical procedure in a pediatric population. Sleep 2011; 34:1509.

11. Taylor HG, Bowen SR, Beebe DW, et al. Cognitive Effects of Adenotonsillectomy for Obstructive Sleep Apnea. Pediatrics 2016; 138.

12. Standards and indications for cardiopulmonary sleep studies in children. American Thoracic Society. Am J Respir Crit Care Med 1996; 153:866.

13. McColley SA, April MM, Carroll JL, et al. Respiratory compromise after adenotonsillectomy in children with obstructive sleep apnea. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 1992; 118:940.

14. Marcus CL. Sleep-disordered breathing in children. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164:16.

15. Aurora RN, Zak RS, Karippot A, et al. Practice parameters for the respiratory indications for polysomnography in children. Sleep 2011; 34:379.

16. Amin R, Holler T, Narang I, et al. Adenotonsillectomy for Obstructive Sleep Apnea in Children with Complex Chronic Conditions. Otolaryngol Head Neck Surg 2018; 158:760.

17. Guilleminault C, Partinen M, Praud JP, et al. Morphometric facial changes and obstructive sleep apnea in adolescents. J Pediatr 1989; 114:997.

18. Huang YS, Guilleminault C, Lee LA, et al. Treatment outcomes of adenotonsillectomy for children with obstructive sleep apnea: a prospective longitudinal study. Sleep 2014; 37:71.

19. Nieminen P, Tolonen U, Löppönen H. Snoring and obstructive sleep apnea in children: a 6-month follow-up study. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2000; 126:481.

20. Nieminen P, Tolonen U, Löppönen H, et al. Snoring children: factors predicting sleep apnea. Acta Otolaryngol Suppl 1997; 529:190.

21. Kay DJ, Bryson PC, Casselbrant M. Rates and risk factors for subsequent tonsillectomy after prior adenoidectomy: a regression analysis. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2005; 131:252.

22. Guilleminault C, Li KK, Khramtsov A, et al. Sleep disordered breathing: surgical outcomes in prepubertal children. Laryngoscope 2004; 114:132.

23. Marcus CL, Brooks LJ, Draper KA, et al. Diagnosis and management of childhood obstructive sleep apnea syndrome. Pediatrics 2012; 130:e714.

24. Gov-Ari E, Mills JC, Basler KJ. Predictors of tonsillectomy after previous adenoidectomy for upper airway obstruction. Otolaryngol Head Neck Surg 2012; 146:647.

25. Indications and standards for use of nasal continuous positive airway pressure (CPAP) in sleep apnea syndromes. American Thoracic Society. Official statement adopted March 1944. Am J Respir Crit Care Med 1994; 150:1738.

26. Guilleminault C, Nino-Murcia G, Heldt G, et al. Alternative treatment to tracheostomy in obstructive sleep apnea syndrome: nasal continuous positive airway pressure in young children. Pediatrics 1986; 78:797.

27. McNamara F, Sullivan CE. Obstructive sleep apnea in infants and its management with nasal continuous positive airway pressure. Chest 1999; 116:10.

28. Epstein LJ, Kristo D, Strollo PJ Jr, et al. Clinical guideline for the evaluation, management and long-term care of obstructive sleep apnea in adults. J Clin Sleep Med 2009; 5:263.

29. Downey R 3rd, Perkin RM, MacQuarrie J. Nasal continuous positive airway pressure use in children with obstructive sleep apnea younger than 2 years of age. Chest 2000; 117:1608.

30. Marcus CL, Rosen G, Ward SL, et al. Adherence to and effectiveness of positive airway pressure therapy in children with obstructive sleep apnea. Pediatrics 2006; 117:e442.

31. Pirelli P, Saponara M, Guilleminault C. Rapid maxillary expansion in children with obstructive sleep apnea syndrome. Sleep 2004; 27:761.

32. Villa MP, Rizzoli A, Miano S, Malagola C. Efficacy of rapid maxillary expansion in children with obstructive sleep apnea syndrome: 36 months of follow-up. Sleep Breath 2011; 15:179.

33. Pirelli P, Saponara M, Guilleminault C. Rapid maxillary expansion (RME) for pediatric obstructive sleep apnea: a 12-year follow-up. Sleep Med 2015; 16:933.

34. Villa MP, Malagola C, Pagani J, et al. Rapid maxillary expansion in children with obstructive sleep apnea syndrome: 12-month follow-up. Sleep Med 2007; 8:128.

35. Pirelli P, Saponara M, De Rosa C, Fanucci E. Orthodontics and obstructive sleep apnea in children. Med Clin North Am 2010; 94:517.

36. Guilleminault C, Monteyrol PJ, Huynh NT, et al. Adeno-tonsillectomy and rapid maxillary distraction in pre-pubertal children, a pilot study. Sleep Breath 2011; 15:173.

37. Yanyan M, Min Y, Xuemei G. Mandibular advancement appliances for the treatment of obstructive sleep apnea in children: a systematic review and meta-analysis. Sleep Med 2019; 60:145.

38. Idris G, Galland B, Robertson CJ, et al. Mandibular advancement appliances for sleep-disordered breathing in children: A randomized crossover clinical trial. J Dent 2018; 71:9.

39. Brouillette RT, Manoukian JJ, Ducharme FM, et al. Efficacy of fluticasone nasal spray for pediatric obstructive sleep apnea. J Pediatr 2001; 138:838.

40. Kheirandish-Gozal L, Gozal D. Intranasal budesonide treatment for children with mild obstructive sleep apnea syndrome. Pediatrics 2008; 122:e149.

41. Chadha NK, Zhang L, Mendoza-Sassi RA, César JA. Using nasal steroids to treat nasal obstruction caused by adenoid hypertrophy: does it work? Otolaryngol Head Neck Surg 2009; 140:139.

42. Kuhle S, Hoffmann DU, Mitra S, Urschitz MS. Anti-inflammatory medications for obstructive sleep apnoea in children. Cochrane Database Syst Rev 2020; 1:CD007074.

43. Goldbart AD, Goldman JL, Veling MC, Gozal D. Leukotriene modifier therapy for mild sleep-disordered breathing in children. Am J Respir Crit Care Med 2005; 172:364.

44. Goldbart AD, Greenberg-Dotan S, Tal A. Montelukast for children with obstructive sleep apnea: a double-blind, placebo-controlled study. Pediatrics 2012; 130:e575.

45. Kheirandish-Gozal L, Bhattacharjee R, Bandla HP, Gozal D. Antiinflammatory therapy outcomes for mild OSA in children. Chest 2014; 146:88.

46. Kheirandish L, Goldbart AD, Gozal D. Intranasal steroids and oral leukotriene modifier therapy in residual sleep-disordered breathing after tonsillectomy and adenoidectomy in children. Pediatrics 2006; 117:e61.

47. Al-Ghamdi SA, Manoukian JJ, Morielli A, et al. Do systemic corticosteroids effectively treat obstructive sleep apnea secondary to adenotonsillar hypertrophy? Laryngoscope 1997; 107:1382.

48. Verhulst SL, Franckx H, Van Gaal L, et al. The effect of weight loss on sleep-disordered breathing in obese teenagers. Obesity (Silver Spring) 2009; 17:1178.

49. Kalra M, Inge T, Garcia V, et al. Obstructive sleep apnea in extremely overweight adolescents undergoing bariatric surgery. Obes Res 2005; 13:1175.

50. Marcus CL, Carroll JL, Bamford O, et al. Supplemental oxygen during sleep in children with sleep-disordered breathing. Am J Respir Crit Care Med 1995; 152:1297.

51. Aljadeff G, Gozal D, Bailey-Wahl SL, et al. Effects of overnight supplemental oxygen in obstructive sleep apnea in children. Am J Respir Crit Care Med 1996; 153:51.

52. Don DM, Goldstein NA, Crockett DM, Ward SD. Antimicrobial therapy for children with adenotonsillar hypertrophy and obstructive sleep apnea: a prospective randomized trial comparing azithromycin vs placebo. Otolaryngol Head Neck Surg 2005; 133:562.

53. Chan AS, Lee RW, Cistulli PA. Non-positive airway pressure modalities: mandibular advancement devices/positional therapy. Proc Am Thorac Soc 2008; 5:179.

54. Zuberi NA, Rekab K, Nguyen HV. Sleep apnea avoidance pillow effects on obstructive sleep apnea syndrome and snoring. Sleep Breath 2004; 8:201.

55. Patel AV, Hwang D, Masdeu MJ, et al. Predictors of response to a nasal expiratory resistor device and its potential mechanisms of action for treatment of obstructive sleep apnea. J Clin Sleep Med 2011; 7:13.

56. Kureshi SA, Gallagher PR, McDonough JM, et al. Pilot study of nasal expiratory positive airway pressure devices for the treatment of childhood obstructive sleep apnea syndrome. J Clin Sleep Med 2014; 10:663.

57. Villa MP, Evangelisti M, Martella S, et al. Can myofunctional therapy increase tongue tone and reduce symptoms in children with sleep-disordered breathing? Sleep Breath 2017; 21:1025.

58. Villa MP, Brasili L, Ferretti A, et al. Oropharyngeal exercises to reduce symptoms of OSA after AT. Sleep Breath 2015; 19:281.

59. Guilleminault C, Huang YS, Monteyrol PJ, et al. Critical role of myofascial reeducation in pediatric sleep-disordered breathing. Sleep Med 2013; 14:518.

60. Chuang LC, Lian YC, Hervy-Auboiron M, et al. Passive myofunctional therapy applied on children with obstructive sleep apnea: A 6-month follow-up. J Formos Med Assoc 2016.